วันจันทร์ที่ 24 มกราคม พ.ศ. 2554

เรื่องที่ ๑๖ : ฉายา : ชื่อที่ได้ตามคุณสมบัติหรือพฤติกรรม?

มีเสียงชายคนหนึ่งตะโกนลั่นตลาดว่า “เฮ้ย! พวกเรารีบหลบไป ไอ้เหิมเกริม ฉายาตีนเทวดา กำลังมา” ฟังดูก็รู้ว่าคนที่กำลังมาเป็นใคร จะเป็นใครไปเสียไม่ได้ เขาก็คือนักเลงใหญ่หรือที่เรียกตามภาษาใหม่ๆ ว่า “โจ๋บ้าง ขาใหญ่บ้าง เจ้าพ่อบ้าง” ฉายาที่ชาวบ้านตั้งให้มัน คือตีนเทวดา เนื่องจาก เจ้าเหิมเกริมเตะ ต่อย ตบหรือทำร้ายใคร ใครไม่เคยติดคุก ชาวบ้านแถวนั้นรู้กิตติศัพท์ของมันเป็นอย่างดี จึงไม่มีใครกล้าตอแย

    จากตัวอย่างที่กล่าวข้างต้น เป็นการนำเอาศัพท์ทางพระมาใช้ในความหมายที่ไม่ตรงกับเนื้อแท้ของคำนี้นัก เนื่องจากเป็นการตั้งชื่อให้ตามคุณสมบัติ ซึ่งก็มีทั้งในเชิงบวกและลบของคน ตัวอย่างเช่น

    ๑. ฉายาในเชิงบวก เช่น แหบมหาเสน่ห์ (สายัณห์ สัญญา) Man City Lion (ชายเมืองสิงห์) ไอ้หมัดทะล้วงไส้ (เขาทราย แกแล็กซี่) เป็นต้น
    ๒. ฉายาในเชิงลบ เช่น เจ้าพ่อนครบาล เจ้าแม่ภูธร มือปืนร้อยศพ เป็นต้น

    จากตัวอย่างของฉายาที่ตั้งให้กันข้างต้น ถ้านำมาเปรียบเทียบกับฉายาที่พระสงฆ์ใช้จะแตกต่างกัน คำว่า “ฉายา” หมายถึง ชื่อที่พระอุปัชฌาย์ตั้งให้พระภิกษุในวันบวช เป็นกฎเกณฑ์ที่ผู้บวชจะต้องเปลี่ยนเชื่อใหม่ เพื่อให้เป็นภาษาบาลีตามหลักพระวินัยและธรรมเนียมของการตั้งชื่อพระภิกษุในครั้งพุทธกาล แต่ที่ใช้กันในประเทศไทยคล้ายกับเป็นนามสกุลของพระ เช่น พระมหาสมชาย ฉายา อิทฺธิโชโต จริง ๆ แล้วไม่ใช่นามสกุล แต่เป็นชื่อใหม่ที่พระอุปัชฌาย์ตั้งให้ในวันที่บวช ซึ่งเป็นชื่อที่มีความหมายในทางที่ดี ตัวอย่างที่ยกไว้ คืออิทฺธิโชโต แปลว่า ผู้รุ่งเรื่องด้วยฤทธิ์หรือความสำเร็จ ซึ่งผิดกับฉายาที่ชาวบ้านตั้งให้กัน จะใช้คุณสมบัติทั้งที่ดีและไม่ดีเป็นตัวกำหนด ดังตัวอย่างที่ยกไว้ข้างต้น สำหรับแนวทางปฏิบัติต่อเรื่องนี้ขอสรุปไว้ ๒ ประเด็น คือ

    ๑. พัฒนาตัวเองให้มีคุณสมบัติที่พึงประสงค์ เช่น มีปัญญามากขึ้น มีทักษะในเรื่องต่างๆ มีคุณธรรมมากขึ้น เป็นต้น เพื่อให้ได้ชื่อใหม่ (ฉายา) ที่เกิดจากการการกระทำเรื่องที่ดีงาม เช่น นายบุญมี พ่อพระของชาวดอนตาล เนื่องจากตาบุญมีแกเป็นคนที่โอบอ้อมอารี ชอบช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์และสังคมโดยไม่หวังผลตอบแทน เป็นต้น
    ๒. ไม่ประพฤติตนเสียหาย เพื่อไม่ให้คนประณามหรือตั้งฉายาที่เสื่อมเสียต่อตัวเองและวงศ์ตระกูล 
จากหลักการเกี่ยวกับฉายาอาจทำให้ผู้อ่านได้เข้าใจเรื่องฉายาตามแนวคิดทางพระพุทธศาสนาได้เป็นอย่างดี ตลอดกระทั่งได้แนวทางแห่งการสร้างฉายาหรือชื่อในทางที่ดีก็จะเป็นประโยชน์ต่อท่าน ผู้อื่นและสังคมอย่างมหาศาล

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น